Domein
Het domein ‘erfgoed en herinnering’, kan worden omschreven als de interdisciplinaire studie van herinneringsculturen, opgevat als de manieren waarop het verleden door middel van uiteenlopende media en culturele praktijken in herinnering wordt gebracht en betekenis krijgt, resulterend in collectieve en identiteitsvormende verhalen. Anders dan de geschiedwetenschap, die die – zich weliswaar bewust van de relatie met het heden desalniettemin -- beoogt een interpretatie van het verleden zelf te geven, richt het internationaal zeer sterk gegroeide domein heritage & memory zich op de doorwerking van het verleden in het heden en de wisselwerking tussen heden en percepties van het verleden, een wisselwerking die uit haar aard een presentistisch karakter heeft en nauw verbonden is met de vorming van individuele en collectieve identiteiten. Daarmee biedt dit onderzoek een sleutel om politieke, sociale en culturele ontwikkelingen in de huidige samenleving te begrijpen.
Het interdisciplinair karakter van wetenschappelijk onderzoek naar erfgoed en herinnering vloeit enerzijds voort uit de veelheid en verscheidenheid van tekstuele, materiële, visuele en immateriële bronnen en anderzijds uit de meervoudige mentale, sociale en politieke dimensies van individuele en collectieve herinneringen en processen van betekenisgeving. Het onderzoek put uit zowel de geesteswetenschappen (cultuur- en historische wetenschappen, literatuurwetenschap, esthetica, mediastudies, filosofie, levensbeschouwing) als de sociale wetenschappen (antropologie, ruimtelijke wetenschappen, psychologie, politieke wetenschappen en sociologie); tevens is sprake van dwarsverbanden met het onderzoek van materieel en geologisch erfgoed, verbonden aan disciplines zoals archeologie, object-analyse en conserveringsonderzoek en restauratie-onderzoek. Vraagstukken met betrekking tot representatie van het verleden vormen een belangrijk aandachtspunt, verbonden aan museumstudies, aan ontwikkelingen met betrekking tot 3D-visualisatie, en participatieve methodes zoals oral history of (artistic) practice based research.
Publieken
Het domein is zowel nationaal als internationaal georiënteerd. De nationale oriëntatie komt vooral tot uitdrukking in de actieve participatie in onderzoek, praktijken en debatten over erfgoed; de internationale oriëntatie komt tot uitdrukking in de theoretische debatten, grensoverstijgende thema’s, publicatiekanalen en internationale samenwerkingsverbanden. De bredere belangstelling voor het onderzoek in dit domein blijkt uit de belangstelling voor uitkomsten van onderzoek van de kant van academisch onderzoekers als professionals, beleidsmakers en het algemene publiek. Deze krijgt vorm door middel van boeken, bijdragen in tijdschriften en bundels, blogs en deelname aan publieke debatten over erfgoed, collectieve verhalen en de betekenis van het verleden binnen de hedendaagse samenleving, maar ook door andere publicaties zoals catalogi, audio- of audiovisuele bronnenpublicaties, tentoonstellingen, herdenkingstoespraken of (gevraagd en ongevraagd) beleidsadviezen.
Producten en communicatievormen
- Academische publicaties verschijnen veelal in de vorm van artikelen in internationale tijdschriften. Daarnaast verschijnen er monografieën, catalogi en bijdragen in bundels; monografieën hebben nog altijd veel aanzien. Veel van de producten hebben een hybride karakter, gericht op zowel academische als breed geïnteresseerde algemene publieken.
- Nederlandstalige en Engelstalige publicaties maken in belangrijke mate deel uit van het onderzoek. Publiceren in andere talen is evenwel van belang bij voorkomende specialisaties.
- Vakwetenschappelijke publicaties in erkende tijdschriften en academische uitgever, maar ook een hybride publicaties gericht op zowel academische als professionele en niet-academische publiek, alsmede bijdragen aan algemene media.
- Reviewprocessen zijn van groot belang, ook voor boek- en bundel-publicaties, en kunnen zowel uit standaardvormen van (anoniem-collegiale) peer review bestaan als uit strenge redactionele reviewprocedures.
- Wetenschappelijke resultaten kunnen ook gecommuniceerd worden in de vorm van lezingen, exposities, creatieve producten, of datasets.
Processen en strategieën
- Monografieën voor internationale uitgeverijen vergen enkele jaren werk, doorgaans pas later in de loopbaan te realiseren.
- Hybride publicaties gaan regelmatig gepaard met diverse lezingen en optredens voor wetenschappelijke, professionele en algemeen publieke toehoorders, radio- en tv-optredens en deelname aan (internet) blogs.
- Het principe van single-authored publicaties is in dit domein weliswaar veelvoorkomend maar niet per se de norm, niet alleen door het interdisciplinaire karakter van het domein, maar ook omdat meervoudige perspectieven en diversiteit eigen zijn aan het domein van erfgoed en herinneringsonderzoek.
- Single-authorship is de dominante auteursvorm ook al verschijnen in toenemende mate publicaties met meer dan een auteur, vooral bij interdisciplinaire samenwerking.
- Onderzoekers bedienen zich van diverse publicatievormen, zodat er diversiteit in media te zien is, gekenmerkt door tijdschriftartikelen, monografieën, bijdragen in bundels, films, catalogi, tentoonstellingen, etc.
Toepasbaarheid van kwantitatieve indicatoren voor gebruik en erkenning
Kenmerkend voor het domein is het sterk interdisciplinaire karakter dat zowel een internationaal als een lokaal publiek bedient en communiceert via zowel academische als hybride kanalen. Kennis van de brontalen is vereist voor hoogwaardig onderzoek in het domein. Vanwege de maatschappelijke impact van het onderzoeksdomein vormt beleidsgericht onderzoek en valorisatie van bestaande inzichten belangrijke factoren in de ontwikkeling van de onderzoeksagenda.
Bibliometrische indicatoren zoals citatieanalyses zijn vooralsnog niet bruikbaar, ook niet als deze gebaseerd zijn op Google Scholar, omdat veel publicatiekanalen niet worden geïndexeerd en de referentie praktijken te divers zijn.